INFORMACJE O HISTORII PARAFII I KOŚCIOŁA W SĄDOWIE

Pierwszy kościół parafialny w Sądowie zbudowany z kamienia polnego, wspomniany był już w XIII w. (RM II, s. 413).

Obecnie (drugi) kościół pochodzi z XIV-XVI w. (wielofazowy) o czytelnej (pierwotnej) formie gotyckiej. Zbudowany z kostki granitowej na planie prostokąta, otynkowany. Blendy i portale w obramieniu z cegły. (W metryce z 5 lutego 1600 r. kościół parafialny). Masywna późnogotycka wieża dostawiona w XVI w. od zachodu (węższa od nawy); Jej dekoracja nawiązuje do dekoracji szczytu wschodniego; rozczłonkowany potrójnymi blendami, zamkniętymi dwułuczem i wnęką kołową. Szczyt wieży z lizenami. Dwuspadowy daszek zwieńcza dziesięć sterczyn i krzyż łaciński. (Lemcke 1906, 173-176; Schulz 1963, 27-28; Pietrusińska 1972, 40). Uwagę zwraca ciekawe rozwiązanie szczytu wschodniego. Posiada on cztery ostrołukowe blendy; nad drugą i trzecią dwuuskokowe, okrągłe wnęki. Całość tworzy kompozycję, wśród której dominuje dekoracyjna wnęka w formie monumentalnego tzw. krzyża papieskiego. Szczyt ten wieńczy sześć sterczyn z krzyżem łacińskim na kalenicy. Nawa przykryta jest dwuspadowym dachem pokrytym dachówką ceramiczną. Otwory okienne w bryle zostały przemurowane. Wnętrze nakryte płaskim belkowanym stropem drewnianym.

Kościół został przebudowany w XVI w., odnowiony w 1858 r. (LB 1906, 176). Prawdopodobnie z tego okresu pochodzą przypory przy wieży i zmienione (powiększone) otwory okienne. W ścianie wschodniej oryginalne okno o łuku pełnym, fazowane – zamurowane (także w ścianie płn.). Pozostałe otwory okienne przemurowane, rozglifione na zewnątrz i do wewnątrz. Wewnątrz strop drewniany, belkowany.

Na pocz. XX w. był to kościół parafialny pod patronatem właściciela majątku (Moderow 1903, 643). Również w 1940 r. kościół parafialny pod patronatem hrabiny Elisabeth v. Schlieffen (Glaeser 1940, 172).

Dawne piękne renesansowe wyposażenia tego kościoła i jego dekoracja, znacząco wyróżniały się na tle wszystkich ówczesnych świątyń na terenie należącym dzisiaj do gminy Dolice. Wymienić tu należy: ołtarz z 1609 r., ambonę z ok. 1609 r., drewnianą chrzcielnicę z pocz. XVII w., boazerię inkrustowaną różnymi gatunkami drewna z 1609 r. Również renesansowe: drzwi portalu płd., ławy, loża kolatorska; epitafia, 6 portretów członków rodziny v. Kremptzow (Kremzow); kielich cynowy z 1729 r.; misa chrzcielna cynowa z 1801 r.; lichtarz cynowy z 1572 r.; dwa lichtarze cynowe z 1790 r.; 2 świeczniki brązowe wiszące z 1901 r., kinkiety brązowe (1906).

Na początku XX w. w wieży były dwa dzwony. Dzwon starszy odlany został w 1562 r. przez mistrza ludwisarskiego ze Stargardu Jochima I Karstede (LB 176-179, 489). W tym czasie inskrypcje na instrumentach zapisywano przeważnie w języku niemieckim. W języku łacińskim pojawiały się niekiedy określenia roku: anno domini, anno christi oraz cytaty z Pisma Świętego. Na dzwonie sądowskim przytoczony został cytat łaciński: verbum domini manet in aeternum, ale i w języku dolnoniemieckim: vorghan gades vorth blift evich stan. Treść inskrypcji (napisana późnogotycką minuskułą z rozdzielnikami o wys. 2,25 cm) brzmiała następująco: alle dinck mot vorghan gades vorth blift evich stan . anno . m . ccccc . lxii . got . ick . mester . iochim . karstede . deisse . kloke. Tłumaczenie: Wszystkie rzeczy przeminą, tylko słowo Boże jest wieczne. W roku 1562 ja mistrz Jochim Karstede odlałem ten dzwon. (ML, s. 150; Wisłocki 2005, 62,78, 97, 127, 149).

30 czerwca 1917 r. zdjęto z wieży jeden dzwon i przekazano na cele wojenne. Jedyny dzwon istniejący tu po II wojnie światowej, na polecenie władz powiatowych po 1945 r. miał być przekazany na złom do Płotna. Jak wspomina mieszkaniec wsi p. Jan Kaśkiewicz w wywiadzie spisanym do książki Krwawe ślady (GS 2005, s. 166), odpowiedzialny za odwiezienie mieszkaniec Sądowa przekazał jednak cenny instrument ks. Jerzemu Kowalskiemu, proboszczowi parafii Narodzenia NMP w Choszcznie, który umieścił go w jednym z choszczeńskich kościołów.

Ostatnim przedwojennym pastorem w Sądowie był proboszcz Schaeder, który – jak przekazała żona ostatniego pastora z Dolic - służył również wsparciem i pomocą wiernym z Dolic, Dobropola i Pomietowa, mając za opiekunów i współpracowników rodzinę grafa Schleiffen, właścicieli majątku w Sądowie. Pomoc ta była szczególnie potrzebna po aresztowaniu przez Rosjan dolickiego pastora Plath.

Po 1945 r. decyzją władz powiatowych, pomimo sprzeciwu mieszkańców Sądowa, kościół został częściowo rozebrany przez słynną ‘brygadę rozbiórkową’ w celu pozyskania cegły na odbudowę Warszawy. Staraniem proboszczy parafii dolickiej: ks. Edwarda Koryla (1966-78) i ks. Tadeusza Albańskiego (1978-80), odbudowany w latach 1976-80. Poświęcony 16.05.1980 r. p.w. św. Andrzeja Boboli, przez ks. dziekana Jan Abramskiego z Choszczna (Diecezja 1984, 64; Schematyzm 1993, 74), jako kościół filialny parafii Chrystusa Króla w Dolicach. Miłym akcentem było ufundowanie dla odbudowanego kościoła „Dzwonu Pojednania” przez byłych niemieckich mieszkańców wsi.

W 1986 r. do elewacji południowej dobudowano zakrystię, odnowiono strop i chór muzyczny. Najważniejszym elementem obecnego kościoła są: wyniesione ponad nawę prezbiterium z ołtarzem soborowym i tabernakulum oraz nisza z umieszczonym w niej krucyfiksem.

W otoczeniu świątyni znajduje się dawny pomnik - granitowa stella z nazwiskami mieszkańców poległych w I wojnie światowej.